Przejdź do zawartości

Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie
A-284, A-702 s.39 z dnia 30.12.1960, 9.11.1995
kościół parafialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

32-090 Słomniki Prandocin 54

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Położenie na mapie gminy Słomniki
Mapa konturowa gminy Słomniki, w centrum znajduje się punkt z opisem „Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie”
Ziemia50°15′45,500″N 20°05′25,400″E/50,262639 20,090389
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie – zespół zabytków znajdujący się w Prandocinie, w gminie Słomniki, w powiecie krakowskim, województwie małopolskim.

Zespół zabytków – w skład którego wchodzi: kościół z początku XII wieku, dzwonnica oraz plebania – wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Kościół w stylu romańskim wybudowany został w 1. ćwierci XII wieku i od początku otaczał go cmentarz[2]. Fundatorem świątyni był prawdopodobnie protoplasta rodu Odrowążów, komes Prandota Stary[3].

W 1222 roku biskup krakowski Iwo Odrowąż przekazał patronat nad prebendami opactwu cystersów w Mogile[2].

W 1235 roku podczas wyprawy księcia Konrada Mazowieckiego przeciwko księciu krakowskiemu Bolesławowi Wstydliwemu i jego opiekunowi księciu śląskiemu Henrykowi Brodatemu kościół zamieniono w warownię obsadzoną przez wojska księcia, a wokół świątyni usypano wały widoczne jeszcze w XIX wieku[4]. Tak pisze o tym Jan Długosz: ...zamienił na warownię kościół św. Andrzeja pod zamkiem krakowskim, który jako nie zamknięty w obrębie murów miasta Krakowa uchodził wtedy jeszcze za podmiejski, także kościół w Prandocinie, kolegiatę w Skalbmierzu i klasztor jędrzejowski, a te cztery miejsca po umieszczeniu tam silnej załogi zaopatrzył w broń i żywność. Pierwszy to spośród książąt, który poważywszy się sprofanować święte budowle i oddać je na cele wojenne, przekazał ten haniebny zwyczaj jako gorszący przykład dla następców... (Jan Długosz, Roczniki, księga szósta AD 1235)[5].

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Budynek murowany z ciosów piaskowca, orientowany, jednonawowy, kryty stropem, pierwotnie posiadał dwie apsydy. Przy jednej ze ścian bocznych zachował się portal romański (częściowo zrekonstruowany). Pierwotnie wejście znajdowało się przez portal od południa[2]. W latach 1480–1490 w miejscu rozebranej apsydy ołtarzowej postawiono większe, gotyckie prezbiterium z cegły, zamknięte ścianą prostą dekorowaną zendrówką. Wieżę ośmioboczną nad apsydą zachodnią (zobacz) nadbudowano w związku z częściową inkastelacją budowli[3][5]. Wieża, w której są dwie empory podparte kolumnami, nakryta jest hełmem barokowym[4]. W XVIII wieku obniżono wieżę po zniszczeniu przez burzę[2]. W wieży zachowało się okienko strzelnicze.

Wystrój i wyposażenie

[edytuj | edytuj kod]
  • późnomanierystyczny ołtarz główny(zobacz)[3];
  • uskokowy portal zdobiony ornamentem plecionkowym, polichromowany (zobacz);
  • fryz arkadkowy(zobacz);
  • część obramienia okiennego z dekoracją plecionkową (zobacz);
  • kolumna (zobacz) wspierająca niegdyś emporę stoi obok cmentarza;
  • podczas prac odsłonięto fragmenty polichromii (zobacz).

Dzwonnica

[edytuj | edytuj kod]

Wolno stojąca dzwonnica drewniana pochodzi z XIX wieku.

Plebania

[edytuj | edytuj kod]

Budynek murowany, parterowy pochodzi z XX wieku.

Obiekty wpisane do rejestru zabytków
kościół św. Jana Chrzciciela
dzwonnica
plebania

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  2. ↑ a b c d Zygmunt Świechowski, Katalog Architektury Romańskiej w Polsce, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2009, s.384-389
  3. ↑ a b c Krasnowolski 2013 ↓, s. 236.
  4. ↑ a b Walaszczyk 1972 ↓, s. 51.
  5. ↑ a b Strona szkoły ↓.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Antoni Walaszczyk: Informator Turystyczny Powiatu Miechowskiego. Kraków: Wydawnictwo Artystyczno Graficzne, 1972.
  • Bogusław Krasnowolski: Leksykon zabytków architektury Małopolski. Kraków: Arkady, 2013. ISBN 978-83-2134744-8.
  • Strona parafii. diecezja.kielce.pl. [dostęp 2017-05-17].
  • Strona szkoły. zsprandocin.pl. [dostęp 2017-05-17].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zespół_kościoła_św._Jana_Chrzciciela_w_Prandocinie&oldid=75015955”